К?зге табигать турында сочинение татарча

Рейтинг:   / 76

Табигать — туган йортыбыз.
Табигать ул – безнең әйләнә – тирәбез. Кояш, болыт, су, таш, үсемлекләр, хайваннар – барысы да безне чолгап алган тирәлек – табигать дип атала.
Һәр җир йөзендә гомер иткән кеше үзенә кирәкле әйберләрне табигатьтән ала. Кеше иген, яшелчә, җиләк – җимеш үстерә, терлек, кош – корт үрчетә. Үзенә яшәү өчен уңайлы шартлар тудыра. Елга – күлләрдән балык тота, урманнардагы җиләк – җимешен, агачын файдалана. Үзләренә азык туплый.
Табигатьебез аллы – гөлле чәчәкләргә күмелеп утыручы болын – кырлары, чишмәләрдән челтерәп аккан саф, чиста сулары, көмештәй саф сулы күлләре, кечкенә генә инештән башлап, зур елгага таба ыргылучы елгачыклары белән бай.
Табигать – ул безне яшәтүче дә, терелтүче дә, дөньяны танырга өйрәтүче дә. Без табигатьнең һәр ел фасылына сокланып, саклап, кадерләп, яшеллеккә һәм матур чәчәкләргә күмеп, зыян китермичә үз туган йортыбыз итеп кадерләп яшәтергә тиешбез. Табигать матурлыгы – ул безнең матурлык.
Кызганычка каршы, бүгенге кешелек табигатьнең кадерен белеп бетерми. Табигатьебезнең чиста сулы елга – күлләрен пычрату, очсыз – кырыйсыз урманнарын бер мәгънәсез кисеп бетерү, химия заводларның агулы газлары белән чиста һавабызны бозу, урамнардагы чүп – чарларның җәелеп ятуы күңелләрне тетрәндерә. Моны булдырмау – ул безнең изге бурычыбыз.
Менә ямьле яз җитте. Кыя таулардан ташулар ага башлады, урамнарда ташланып калынган чүп – чарлар кар астыннан калкый башладылар. Беркөнне безне укытучыбыз, мәктәп тирәсен чүп — чардан арындыру максаты белән , урамга алып чыкты. Чыккан идек, анда нәрсә генә юк?! Анда кәгазь калдыклары, тәмәке чүпләре, шешә савытлары һәм башкалар. Шушы ташландык әйберләрне күреп гаҗәпләнеп тә куйдым. Шуның хәтле кешенең тәртипсезлеге, җыйнаксызлыгы, әдәпсезлеге борчый мине. Мәктәп тирәсен чүп – чарлардан арындыргач, укытучыбыз белән сыйныфка кереп, табигатьнең кадерен белү, аны чиса тоту турында кызыклы һәм кирәкле мәгълүматлар тупладык.
Берничә кисәтү белән язылган фикеремне дә әйтеп үтәсем килә:
Урман, болын, сулык, күлләрне пычратма, чүп ташлама, теләсә кайда учак якма!
Агачларны рөхсәтсез кисмә, ботакларын сындырма, үләннәрне тамыры белән йолкыма!
Табигать байлыкларын кирәгеннән артык кулланма!
Табигатьебезгә зыян салучыларга юл куймыйк. Аны үз туган йортыбыз итеп саклыйк, яклыйк һәм матурлыгына, иркен саф һавасына, елга – күлләренә игътибарсыз калмыйк.
Табигать ул – безне ашата, эчертә, киендерә, сәламәтлекне саклый.
Үзебезнең кылган эшләребез өчен хәзер дә, киләчәк буыннар алдында да җаваплы икәнлегебезне тоеп яшик.

Татарча сочинение “Табигатьне саклагыз”

Сочинение на татарском языке на тему “Табигатьне саклагыз”“Табигатьне саклагыз!” Бу сүзләрне без бик еш ишетәбез. Әмма, аларның чын мәгънәсен без аңлап бетерәбезме икән? Һәрвакытта да аңлап бетермибез шул. Ә бит бу сүзләргә киләчәгебез турыңда зур мәгънә салынган.
Туган як табигате − чиста һава һәм экологик яктан чиста ашамлыклар гына дигән сүз түгел әле ул. Ул − Туган илебезнең матурлыгы да, җаны да. Туган илебезнең чиста сулы елга һәм күлләрен пычрату, очсыз-кырыйсыз урманнарны бер мәгънәсез кисеп бетерү, химия заводларының агулы газлары белән чиста һавабызны бозып бетерү, хәрби уеннар вакытында туфракны һәм һаваны агулау, авиация ягулыгының агулы калдыклары − болар әле хәзерге цивилизациянең туган ягыбыз табигатенә салган зыянының бер өлеше генә. Табигатьне пычратучылар белән көрәшне без бүгеннән үк башламасак, берничә дистә елдан соң, бөтен тереклек көеп беткән чүл уртасында калуыбыз бар бит. Ул вакытта инде противогаз кимичә сулап та булмас, радиациядән саклый торган скафандрлар киеп яшәвебез дә бик ихтимал. Бу инде ниндидер фантаст язучының пессимистик уйдырмалары түгел, бу турыда фәннең төрле өлкәләрендәге атаклы белгечләр − биологлар, экологлар, химиклар, астрофизиклар, метеорологлар безне хәзер үк кисәтә.
Ә бит әле туган як табигате ул − калкулыктагы кипкән печән эскертләре арасындагы каен агачлары да, тынлык һәм хуш исләр белән тулган чыршы урманы да, иң кызу җәй көннәрендә дә салкын һәм көмештәй саф сулы күлләр дә, кечкенә генә инештән башлап, зур елгага таба ыргылучы елгачыклар да.
Әйдәгез, туган табигатебезне саклыйк, һәрберебез, булдыра алганча, табигатьне саклыйк, һәм безнең барыбызның да тырышуларыннан кешелекнең хуҗалык эшчәнлеге нәтиҗәсендә табигатькә карата начарлыклары кимер. “Миннән соң су басса да ярый” дигән принцип белән яшәргә ярамый. Минем фикерем шундый һәм ул шагыйрь Ә. Баянов фикерләре белән аваздаш. Ул үзенең “Сәяхәтнамә” поэмасында болай ди:
Атом кебек шартлап, үкереп түгел,
Тавыш-тынсыз атлый һәлакәт.
Һаман итәр яшереп хәрәкәт ул,
Бакчабызның кадерен белмәсәк без,
Саклый белмәсәк.Еще сочинения на татарском языке со схожей к “Табигатьне саклагыз” тематикой (перейти к сборнику татарских сочинений нашего сайта)

Көз. Басулар соры төскә кергән. Уңыш җыеп алынган һәм урнаштырып куелган. Туңга сөрелгән басулар кара төстә. Уҗым басулары гына, язны хәтерләтеп, яшел булып торалар. Урманнарда яфраклы агачлар саргайган, көчле җил чыкса – коелалар. Ылыслы агачлар саргаймыйлар, мәңге яшел булып утыралар. Күчмә кошлар инде кышка җылы якларга юнәләләр, ә аларга алмашка тундрадан икенче төрле кошлар киләләр. Көннәр кыскара, төннәр озыная. Суыта, явымнар ешая. Соңгы 70 елда иң күп явым-төшем 1973нче һәм 1984нче елларда, ә иң аз явым-төшем 1959нчы һәм 1974нче еллар көзендә күзәтелде.

Ә хәзер җәнлекләрнең, кошларның тәртипләрен күзәтеп, һава торышында булачак үзгәрешләрне чамалап карыйк. Кырмыскалар ояларын биек итеп ясасалар – кыш салкын һәм кырыс булыр, ә тычканнар ояларын өскә ясасалар – кыш җылы һәм буранлы килер, кибән астында торсалар – көз коры килер. Каргалар агач түбәсенә кунып кычкырсалар – явым булачак. Көз көне куяннар бер эздән йөрсәләр – кышын кар күп булыр. Миләш уңса – көз явымлы булыр. Кар иртә явып, сыерлар көтүне сагынып мөгрәсәләр – кар эреп бетеп, яңадан көтү чыгар. Ябалак кычкырса – тиздән суыклар башланыр. Кыр казлары җылы якларга иртә китсә – кыш та иртә килер. 

Кайбер күренешләр көзнең озак киләсен искәртәләр. Мәсәлән, сентябрьдә кар яуса – кар тиз генә ятмас. Миләш һәм бакча җиләге чәчәк атса, иске стиль белән 1 сентябрьдә яки октябрь ахырында күк күкрәсә, агач бөреләре зур булып үсеп калсалар, алмагач чәчәк атса, суган кабыгы калын булса, октябрьдә кырау төшсә, торналар җылы якка киткәндә биектән очсалар, көз башында пәрәвез озын һәм күп булса – көз озак килер.

Көз көне күзәтелә торган башка күренешләргә дә күз салыйк. Яфрак соң коелса – кыш салкын булыр. Куе томан кояш нурларында чагылса – аяз һава озак сакланыр. Иске стиль белән 1нче октябрьдә кар күренсә – 40 көннән кар ятар. Көз җылы килсә – кыш озак килер. Кояш чыкканда аяз булып, төньяктан салкын җил иссә – кырау төшәр. Беренче кар көндез яуса – кыш кырыс булыр, төнлә яуса – кыш җылы килер.

Кайбер көзге күренешләр алдагы елга мул уңыш вәгъдә итәләр. Мәсәлән, иске стиль белән 1нче сентябрьдә күк күкрәсә, имән чикләвеге уңса – алдагы елда ашлык каерылып уңар. Әгәр беренче кар вак булса – кыш тиз китмәс, алдагы елда печән дә, ашлык та бик уңар. Ноябрь кар өрә – галәмгә ашлык китерә.

Халык телендә “Язын һәм көзен һава шартлары 8 төргә төрләнә” дигән әйтем бар. Әгәр яшь натуралистлар һәм табигать сөючеләр бу юнәлештә тәҗрибәләр үткәреп нәтиҗәләрен теркәп барсалар, алдагы эшләрендә аларга җиңелрәк булачак. Язгы, көзге табигатьнең үзенчәлекләрен исәпкә алып эшләү кулай булыр. Менә шул чакта гына кышкы һәм җәйге һава шартларын чамаларга, уңышны фаразларга мөмкин булачак. Хәзер генә күк йөзе аяз була, озак та үтмичә болытлап куя, явым башлана.

Көз көне күзәтелә торган тагын бер күренешкә күз салыйк әле. Дүртенче октябрьдә күзәтелә торган һава шартлары дүрт атна дәвамында сак­лана. Дмитрий көнендә (8 ноябрь) салкын булса – җәй дә салкын булачак. Соңгы җитмеш елда иң салкын көз 1976 елда, ә иң кызу көз – 1974 елда күзәтелде. Көзнең озынлыгы да төрле елда төрлечә килә. Соңгы җитмеш елда иң озын көз 1959нчы һәм 1974нче елларда, иң каскасы – 1963нче, 1973нче елларда булды. Кайбер елларда кар төшкәч, җылы һава әйләнеп кайта, озак вакыт җебетеп тора, шуннан соң гына кар явып, кыш үз көченә керә. Кышын җебетеп, үсемлекләр шытып чыкканы да бар. Мәсәлән мондый күренеш узган 2019нчы елда күзәтелде.   

Динар Латыйпов.

Чишмә авылы.

Әгерҗе районы,

Татарстан

Бердэмлек

Кичә, бүген, иртәгә

Табигать – безнең байлыгыбыз.

Кеше — табигатьнең аерылгысыз бер өлеше. Ул табигатьтән башка бер генә көн дә, бер генә сәгать тә, бер генә минут та яши алмый. Аңа су, һава, азык -төлек, җылылык һәм яктылык кирәк. Шуңа күрә табигатькә мөнәсәбәт, кешеләргә мөнәсәбәт кебек үк, гуманлы, шәфкатьле булырга тиеш.
Заманыбызның күренекле педагогы В.А. Сухомлинский табигатьне,…

Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа

К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза
Мы работаем над улучшением нашего сервиса